1958 – Khởi đầu cho hành trình của bánh mì Việt Nam: Bánh mì Hoà Mã.
Trước khi cửa hàng nho nhỏ ở góc Cao Thắng – Nguyễn Đình Chiểu của ông Hòa, bà Tịnh ra đời, bánh mì Việt vẫn được thưởng thức theo lối Tây: Tức là ăn vã, quết bơ hoặc chấm cùng súp. Trước khi vào Sài Gòn, ông Hòa và bà Tịnh từng có thời gian làm việc cho một hiệu bánh ở Hà Nội.
Ở đây, người ta bán riêng bánh mì với các loại thịt nguội và sẽ phục vụ theo yêu cầu của khách hàng. Cảm thấy việc này quá mất thời gian, vợ chồng ông Hòa đã nghĩ ra cách kẹp luôn các loại nhân vào bánh mì - trong trường hợp khách không có thời gian ngồi lại quán để ăn.
1970 – Bước chuyển mình từ "bánh Tây" sang "bánh Việt"
Ảnh: AFamily
Năm 1859, chiếc bánh làm từ bột lúa mì của phương Tây đã theo chân quân đội Pháp tràn vào thành Gia Định. Bánh mì ngày ấy vẫn còn “Tây” lắm, đặc ruột và vỏ chưa giòn như bây giờ. Mãi đến khi chính quyền quyết định cung cấp khẩu phần ăn tiêu chuẩn bao gồm bánh mì và sữa tới các trường tiểu học, bánh mì Việt Nam mới có bước thay đổi đầu tiên so với công thức nguyên mẫu. Bánh baguette – mẹ đẻ của bánh mì – thường được nướng bằng củi và mỗi mẻ chỉ có khoảng 7-10 cái, không đủ để cung cấp số lượng lớn cho các trường học.
Và thế là năm 1970, những lò nướng bằng gạch cao ngất đã được nhập về từ Nhật, cho phép nướng một lúc hàng chục chiếc bánh mì. Đây cũng là loại lò mà hiện nay người ta vẫn thường dùng để nướng bánh.
Khác với vỉ nướng bằng củi, than, lò gạch là loại lò đóng kín, cho phép giữ lại hơi nước khi nướng bánh. Ở nhiệt độ cực cao và hơi nước cực nhiều, chiếc bánh mì baguette sẽ trở nên rỗng ruột hơn, ruột bông xốp trong khi vỏ ngoài giòn rụm. Đây cũng chính là đặc điểm tạo nên bản sắc riêng của bánh mì Việt Nam so với bánh Tây. Người Sài Gòn rất chuộng loại bánh này vì nó không quá “ngồn ngộn” như baguette kiểu Pháp. Sài Gòn xưa không chỉ có xe con ong hay áo dài cổ thuyền, mà còn là hình ảnh bánh mì được bày bán khắp các con phố: Trên xe đạp, xe đẩy, trong những thúng nia giản dị đến quán ăn bình dân.
1975 – Lạc ra thế giới
Sau sự kiện 1975, một bộ phận lớn người Việt di cư sang bờ Tây nước Mỹ, tạo ra một cộng đồng người Việt khổng lồ tại đây. Món bánh mì Sài Gòn cũng theo đó mà chinh phục cả nước Mỹ, bắt đầu từ những cửa hàng ở quận Cam lan rộng sang hết bờ Tây, bờ Đông và dần dần là các quốc gia Anh, Pháp, Úc, Đức, v.v…
2009 – "Cơn sốt" từ lời khen của vua bếp Anthony Bourdain
Ảnh: Blog Hội An
Trong chuyến thăm Việt Nam năm đó, cố đầu bếp huyền thoại Anthony Bourdain đã thử bánh mì Phượng tại Hội An và ca ngợi đó là loại bánh ngon nhất thế giới. Hình ảnh bánh mì Việt cũng xuất hiện trên kênh No Reservation của ông, tạo nên một cơn sốt đua nhau du lịch tới… Hội An để thử bánh mì. Bánh mì Phượng nói riêng và bánh mì Việt nói chung càng nổi tiếng từ đó.
2011 – Từ điển Oxford công nhận "bánh mì" là một món ăn riêng
Cột mốc quan trọng nhất trong hành trình "cưa đổ cả thế giới" của bánh mì Việt là đây: "Bánh mì"- (banh mi /ˈbɑːn miː/) đã vinh hạnh được thêm vào từ điển Oxford, xác nhận là một danh từ riêng dành cho món ăn Việt Nam. Từ nay, bánh mì Việt chính thức thoát khỏi cái bóng của bánh baguette Pháp, trở thành món Việt và của người Việt.
2012 – "Bùng nổ" trên các bảng xếp hạng
Ngay sau sự kiện "điểm mặt gọi tên" trong từ điển tiếng Anh uy tín nhất thế giới, hàng loạt trang thông tin lớn đã vinh danh bánh mì Việt với các danh hiệu như: "Món sandwich ngon nhất thế giới" trên báo The Guardian, "Top món ăn đường phố ngon nhất thế giới" của CNN. Lần đầu tiên, người Việt nhận ra, món bánh mì quen thuộc đầu ngõ của mình lại được thế giới ca tụng đến thế!
2014 – Khiến các ông lớn ẩm thực phải mở tiệm cho "bằng chị bằng em"
Cơn sốt bánh mì lớn đến nỗi, tập đoàn Yum! Brands - ông chủ của chuỗi cửa hàng KFC và Pizza Hut phải vào cuộc. Banh Shop ra đời như chuỗi cửa hàng độc quyền của hãng, chỉ phục vụ bánh mì Việt – một hiện tượng vô tiền khoáng hậu ở tập đoàn thực phẩm chỉ chuyên đồ Tây này.
2018 – Tiệm bánh mì Việt đầu tiên đoạt giải James Bread
Ảnh: Dong Phuong Bakery
Tháng 5/2018, giải thưởng ẩm thực danh giá James Bread đã gọi tên tiệm bánh Đông Phương (Dong Phuong Bakery) của một gia đình Việt ở New Orleans, bang Louisiana (Mỹ). Với uy tín gần 70 năm, James Bread được ví như "Oscar của giới ẩm thực" và chỉ hướng đến những món ăn có kĩ nghệ nấu nướng thượng thừa, độc đáo cùng chất lượng năm sao. Với giải James Bread, bánh mì Việt đã thoát khỏi cái mác "món ăn đường phố", được thừa nhận về độ tinh tế cầu kì. Biết đâu đấy, chúng ta hoàn toàn có thể trong đợi vào một sao Michelin cho cửa hàng bánh mì Việt trong tương lai!