Gỏi nhệch Kim Sơn
Gỏi nhệch là một trong những đặc sản ẩm thực nổi tiếng của Ninh Bình khiến bao du khách phải say lòng, ăn một lần nhớ mãi không quên. Để làm được món gỏi cá nhệch trước tiên người chế biến phải chọn những con cá tươi ngon, bụng béo trắng, lưng xanh màu đá thẫm. Và phải qua nhiều khâu chế biến hết sức tỉ mỉ, cầu kỳ mới làm nên được món gỏi không có vị tanh của cá.
Nhệch sau khi bắt về được làm sạch nhớt bằng tro hoặc nước vôi loãng. Sau khi mổ bụng bỏ ruột, đầu và đuôi, người ta lọc xương và thịt riêng. Phần thịt nhệch được thái lát thật mỏng, bóp qua bằng chanh tươi sau đó vắt cho ráo nước và cho vào bát to, nhanh tay tẩm ướp gia vị và trộn cùng với thính làm từ gạo nếp rang vàng.
Da cá và xương được rán giòn, da thì để cuộn cùng với gỏi. Còn xương cá đem vào cối giã nhuyễn để nấu chẻo. Gỏi cá được ăn kèm với nhiều loại rau lá khác nhau nhưng bắt buộc phải có các loại như: lá bọc cách, lá sung, lá chanh rau húng, tía tô, bạc hà. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận hương thơm bùi bùi của gạo nếp rang, vị chua thanh thanh của dấm xen vào cái vị cay ấm của gừng với tỏi, ớt, tiêu, sả rất đặc trưng.
Nếu như nơi khác ăn gỏi kèm nước mắm thì điểm nhấn của gỏi nhệch Kim Sơn chính là chẻo nhệch. Chẻo ăn cùng gỏi cá là bí quyết làm nên sự khách biệt của món gỏi này. Chẻo bày ra bát nhỏ, có màu đỏ sậm của nghệ, đặc sánh, đậm đà, vàng mỡ và thơm nức mũi.
Xôi trứng kiến
Xôi là một món ăn phổ biến với người Việt, nhưng không phải ai cũng biết đến đặc sản xôi trứng kiến quý hiếm, độc đáo của vùng Nho Quan (Ninh Bình). Đây là món ăn đặc sản thơm ngon bổ dưỡng và rất quý hiếm chỉ có theo mùa.
Ở vùng Nho Quan có loại kiến ngạt, thường làm tổ trên những cây cao, trứng của kiến ngạt cũng chính là nguyên liệu làm xôi trứng kiến Nho Quan. Trứng kiến sau khi lấy về được đãi thật sạch trong nước ấm sau đó để ráo nước rồi cho chút muối gia vị vào để ướp trứng kiến. Hành khô thái lát, phi cùng mỡ gà cho vàng ươm, sau đó cho trứng kiến đã ướp muối vào đảo đều nhẹ tay cho trứng chín tới thơm mùi béo ngậy. Đặt trứng kiến vào trong lá chuối ngự đã hơ chín.
Gạo làm xôi trứng kiến là gạo nếp hương loại ngon được ngâm, vo đãi sạch cho vào chõ xôi. Đặt trứng kiến đã được gói trong lá chuối ngự vào chõ xôi, đặt chõ lên bếp, nấu cho xôi chín. Khi đun xôi chín, tỏa ra mùi thơm thoang thoảng, bắc chõ xôi xuống, mở phần lá chuối ngự ra lấy phần trứng kiến rắc, dùng đũa đảo nhẹ cho xôi và trứng kiến đều với nhau là đã được món xôi trứng kiến thơm nức, ngon tuyệt.
Người ta thưởng thức xôi trứng kiến khi còn nóng là ngon nhất. Vị nếp dẻo thơm quyện cùng hành phi, mỡ gà cộng thêm trứng kiến thơm ngọt, béo ngậy, khi nhai còn cảm nhận được tiếng kêu lép bép từ những hạt trứng kiến vỡ ra rất hấp dẫn khiến bạn sẽ khó lòng quên được.
Tuy nhiên, đây cũng là món không phải ai cũng ăn được, vì có người dễ bị dị ứng từ loài côn trùng này. Nhiều người nhìn thấy cũng đã "sởn da gà" với món trứng kiến.
Nhộng ong
Nhộng ong là món côn trùng đặc sản ở vùng rừng núi Cúc Phương, huyện Nho Quan. Các tổ ong rừng được lấy về, sau đó chọn lựa các trứng và nhộng ong bé bên trong tổ rồi chế biến thành các món ăn đặc sản.
Món nhộng ong thường được xào hoặc chiên giòn sau đó cuốn với lá lốt, rau thơm, tạo cho thực khách hương vị xao xuyến của núi rừng. Món nhộng ong cũng rất kén người thưởng thức bởi đối với nhiều người, đây cũng là món ăn rất dễ gây kích ứng với làn da.
Chôm chôm rang lá chanh
Chôm chôm là tên gọi người dân bản địa vùng núi ở huyện Nho Quan gọi một loài côn trùng giống với con cào cào hoặc châu chấu. Loài côn trùng này sống ở khu vực rừng núi, ăn các loại lá cây rừng. Khi đi săn bắt loài này, người dân thường dùng vợt lưới để bắt.
Đặc sản côn trùng chôm chôm được người dân Ninh Bình chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như chôm chôm xào măng chua, chôm chôm chiên, chôm chôm kho, chôm chôm xào sả ớt… nhưng ngon nhất và phổ biến nhất là món chôm chôm rang lá chanh. Bởi không chỉ đơn giản trong quá trình chế biến mà khi rang lên còn có mùi vị thơm khá độc đáo và cuốn hút.
Bọ xít rang
Vào mùa hè là mùa bọ xít nhãn sinh sôi phát triển mạnh. Vì thế món bọ xít cũng được nhiều người ở Ninh Bình xem là đặc sản ít nơi nào có.
Bọ xít rang lại trở thành món ăn đặc sản Ninh Bình khá độc và lạ. Nghe có vẻ không hấp dẫn lắm vì nếu chưa một lần thử thì chắc món bọ xít rang nước măng chua không phải ai cũng dám ăn. Cái cảm giác giòn tan trong miệng, vị ngọt bùi, beo béo hòa cùng cảm giác tê tê gây kích thích, khiến thực khách bỏ qua sợ hãi ban đầu mà không thể ngừng đũa. Nhưng nếu có điều kiện, bạn hãy một lần thử món ăn này để biết lý do tại sao người ta lại gọi món ăn này là đặc sản Ninh Bình.